प्यालेस्टिनी लडाकु समूह हमासद्वारा बन्धक बनाइएका बेला ज्यान गुमाएका कञ्चनपुरका विपिन जोशीको शव सोमबार नेपाल ल्याइएको छ । तर उनको मृत्यु कहिले, कहाँ र कुन अवस्थामा भएको हो भन्ने स्वतन्त्र पुष्टि अझै हुन सकेको छैन ।
शवलाई नेपाली सेनाले अन्तिम संस्कारका लागि सोमबारै महेन्द्रनगरतर्फ लगेको र मंगलबार अन्तिम संस्कार गर्ने तयारी भएको परिवारले जनाएको छ ।
विपिनलाई ७ अक्टोबर २०२३ मा हमासले गाजापट्टीसँग सीमा जोडिएको इजरायलको दक्षिणी क्षेत्र अलुमिम किबुजबाट बन्धक बनाएर लगेको थियो । एक महिनापछि इजरायली सेनाले हमासको नियन्त्रणमा रहेका विपिनको जीवित भिडियो सार्वजनिक गरेको थियो ।
अमेरिकाको मध्यस्थतामा अघि बढाइएको मध्यपूर्व शान्ति योजनाको पहिलो चरणअन्तर्गत इजरायल र हमासबीच बन्धक तथा प्यालेस्टिनी कैदीको अदला–बदली गर्ने सहमति भएको थियो । सोही प्रक्रियामा २७ असोजमा हमासले विपिन मारिएको भन्दै शव इजरायललाई हस्तान्तरण गरेको थियो । त्यसपछि तेल अविवस्थित ‘द नेसनल सेन्टर अफ फरेन्सिक मेडिसिन’ ले डीएनए परीक्षण गरी शव विपिनकै भएको पुष्टि गरेको थियो ।
उक्त केन्द्रका चिकित्सक डा. विनात स्वार्ज मिल्नरले हस्ताक्षर गरेको फरेन्सिक रिपोर्टमा विपिनको टाउकामा लागेको गोलीका कारण मृत्यु भएको उल्लेख छ । तर उनको मृत्यु कुन परिस्थितिमा भयो भन्ने स्पष्ट प्रमाण प्राप्त छैन । इजरायल र हमासले एकअर्कालाई आरोप लगाएका छन् । हमासले इजरायली हवाई आक्रमणका क्रममा विपिन मारिएको दाबी गरेको छ भने इजरायलले हमासले हत्या गरेको आरोप लगाएको छ ।
हमासले २५१ जना बन्धक बनाएर लगेकोमध्ये इजरायलले अहिलेसम्म ३३ जनाको शव फेला पारेको छ । विपिनको शव नेपालमा ल्याइसकेपछि पुनः फरेन्सिक परीक्षण गर्ने विषय कानुनी, कूटनीतिक र वैज्ञानिक दृष्टिले महत्त्वपूर्ण भएको विज्ञहरूले बताएका छन् ।
नेपाल प्रहरीका पूर्वडीआईजी केशव अधिकारीका अनुसार कुनै देश वा परिवारलाई फरेन्सिक रिपोर्टमाथि चित्त नबुझे पुनः परीक्षण गर्न सकिने अभ्यास रहँदै आएको छ । “यो नितान्त परिवारको मागमा निर्भर हुन्छ,” उनले भने, “इजरायलले फरेन्सिक रिपोर्ट दिएको छ, त्यसैको आधारमा क्षतिपूर्ति दिने कुरा अघि बढ्ने सम्भावना छ ।”
त्रिवि शिक्षण अस्पतालका फरेन्सिक विभाग प्रमुख गोपाल चौधरीका अनुसार चाहना भए नेपालमै पुनः परीक्षण सम्भव छ । “पहिलो परीक्षण इजरायलमै भएकाले दोस्रो परीक्षणमा त्यहाँका निष्कर्षलाई पुनः पुष्टि गर्ने काम हुनेछ,” उनले भने ।
तर गृह मन्त्रालयका एक अधिकारीका अनुसार परिवारबाट फरेन्सिक परीक्षणको औपचारिक माग आएको छैन । “परिवारले इजरायलको प्रतिवेदनलाई नै स्वीकार गरेको देखिन्छ,” उनले भने ।
शव नेपाल ल्याइएपछि प्रधानमन्त्री सुशीला कार्की, ऊर्जामन्त्री कुलमान घिसिङ, गृहमन्त्री ओमप्रकाश अर्याल र सञ्चारमन्त्री जगदीश खरेललगायतले त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा पुगेर विपिनप्रति श्रद्धाञ्जली अर्पण गरेका छन् ।
